Phát huy vai trò của MTTQ trong xây dựng mô hình văn minh việc cưới, việc tang trên địa bàn thành phố Hà Tĩnh

Thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang trên địa bàn thành phố Hà Tĩnh là một trong những nội dung trong đề án nâng cao chất lượng nếp sống văn hóa, văn minh đô thị; bởi vậy thực trạng tổ chức việc cưới, việc tang hiện nay như thế nào để vừa kế thừa giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, vừa phù hợp thực tiễn, văn minh, lành mạnh và tiết kiệm luôn được cấp ủy, chính quyền, MTTQ các cấp quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, góp phần xây dựng thành phố Hà Tĩnh văn minh, hiện đại, bền vững.

Trong những năm qua, đặc biệt là những năm gần đây việc tổ chức thực hiện Chỉ thị 27 của Bộ Chính trị, Chỉ thị 05 của Thủ tướng Chính phủ, Chỉ thị 20 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội; Quyết định số 31/2012/QĐ-UBND ngày 6/7/2012 của Ủy ban nhân dân tỉnh “Về việc ban hành quy chế thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội và tổ chức kỷ niệm ngày truyền thống, đón nhận các danh hiệu thi đua trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh” được hệ thống Mặt trận tổ quốc và các tổ chức thành viên quan tâm, triển khai, hướng dẫn và lồng ghép việc thực hiện văn minh trong việc cưới, việc tang với phong trào ‘Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”; điều chỉnh, bổ sung các nội dung mới của Quyết định số 31/2012/QĐ-UBND vào quy ước, hương ước ở khu dân cư để tuyên truyền, vận động cán bộ, đảng viên và Nhân dân thực hiện, kết quả có nhiều chuyển biến tích cực, khắc phục cơ bản các tồn tại, hạn chế trong thực hiện việc cưới, việc tang.

Ban Thường trực Ủy ban MTTQ thành phố làm việc với Đảng ủy, UBND, Ủy ban MTTQ phường Nam Hà về xây dựng mô hình Tổ dân phố văn minh trong việc tang

Năm 2020, Thành phố có 500 đám cưới và 518 đám tang, nhìn chung các đám cưới trên địa bàn được tổ chức vui tươi , lành mạnh , an toàn , tiết kiệm ; các thủ tục trước , trong và sau đám cưới đã đơn giản , gọn nhẹ . Một số nghi lễ rườm rà , tốn kém , phô trương như thách cưới , dạm ngõ , ăn hỏi , lại mặt đã giảm , nhiều thủ tục được lồng ghép thành một cuộc trước ngày cưới . Đa số đám cưới thực hiện đúng thời gian , gọn , tình trạng làm tiệc to, mời đông khách ăn uống linh đình , dài ngày đã giảm đáng kể . Nhiều gia đình đã tiến hành tổ chức đám cưới tại Nhà văn hóa để tránh lấn chiếm vỉa hè , lòng đường , đảm bảo an toàn giao thông , vệ sinh môi trường , cảnh quan đô thị . Các đám tang những năm gần đây cơ bản được tổ chức trang nghiêm , tiết kiệm ; loại bỏ dần các tập tục , tập quán lạc hậu , hạn chế việc ăn uống , không đảm bảo vệ sinh môi trường , trật tự đô thị ; hiện tượng rải vàng mã , tiền âm phủ , tiền Việt Nam hầu như không còn , mở nhạc tang cơ bản đúng thời gian quy định , không còn hiện tượng phát nhạc tang trên loa nén , không tiếp khách bằng thuốc lá , hạn chế tiếp rượu , bia trong đám tang, vận động , khuyến khích hình thức hỏa táng .

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc cưới, việc tang vẫn còn một số hạn chế cần quan tâm khắc phục như: Tổ chức còn lãng phí, phô trương, vụ lợi, ăn uống linh đình, nhiều ngày, mời nhiều khách, dựng lán, nhà bạt, sử dụng loa đài gây ảnh hưởng đến cộng đồng dân cư, vi phạm trật tự an toàn giao thông, trật tự đô thị; hiện tượng vòng hoa, bức trướng còn nhiều. Công tác kiểm tra, giám sát, đôn đốc, nhắc nhở chưa thường xuyên, chế tài xử phạt khó khăn, còn hiện tượng nể nang trong xử lý vi phạm.

Nhận thấy được những tồn tại, hạn chế như đã nêu, ngày 05/01/2021 Ban Thường vụ Thành ủy đã có Công văn số 157-CV/Th.U về việc tăng cường lãnh đạo thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang… và giao trách nhiệm cho Thành đoàn triển khai xây dựng mô hình văn minh trong việc cưới; cơ quan Ủy ban MTTQ thành phố chủ trì triển khai xây dựng mô hình văn minh trong việc tang. Về việc cưới, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ thành phố đã phối hợp với Thành đoàn triển khai kế hoạch, hướng dẫn đoàn thanh niên các phường xã xây dựng mô hình “Cưới văn minh, tiết kiệm” trong Đoàn viên thanh niên và chọn phường Tân Giang làm điểm xây dựng mô hình với các tiêu chí cơ bản như: Thời gian tổ chức lễ cưới không quá 01 ngày; không vi phạm Luật hôn nhân và gia đình, chỉ tổ chức lễ cưới sau khi đăng ký kết hôn; các thủ tục chạm ngõ, lễ hỏi, rước dâu tổ chức đơn giản và gọn nhẹ; âm nhạc trong đám cưới phải lành mạnh, vui tươi, âm lượng nhỏ, không mở nhạc trước 06 giờ sáng và sau 22 giờ đêm; không dựng rạp cưới trên các trục đường giao thông, nếu sử dụng vỉa hè làm rạp cưới phải được sự đồng ý của địa phương và đảm bảo không cản trở các phương tiện tham gia giao thông; không dùng thuốc lá để tiếp khách, hạn chế tối đa việc sử dụng rượu bia trong tiệc cưới; không rải tiền, bắn pháo giấy trên đường đưa, đón dâu, không đi thành nhiều hàng, vượt đèn đỏ gây ách tắc, vi phạm pháp luật an toàn giao thông… khuyến khích dùng hình thức báo hỷ thay cho giấy mời dự lễ hỏi, tiệc cưới; tổ chức cưới bằng tiệc trà, tiệc ngọt tại Nhà văn hóa thôn, Tổ dân phố…

Với việc tang, trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của Thường trực Thành ủy, ngày 02/7/2021 Ban Thường trực Ủy ban MTTQ thành phố đã chủ động ban hành hướng dẫn xây dựng mô hình “Thôn, tổ dân phố văn minh trong việc tang” ở 15 phường, xã; triển khai đồng bộ trong hệ thống MTTQ và các tổ chức thành viên về việc xây dựng mô hình và lựa chọn phường Bắc Hà, Tân Giang, Nam Hà làm điểm với các tiêu chí trọng tâm như: Không soạn cỗ mời khách trong ngày tang lễ và các ngày tuần tiết, nghiêm cấm các hủ tục mê tín, lạc hậu như: Khóc mướn, yểm bùa, trừ tà… không được lợi dụng tang lễ để trục lợi. Không lấn chiếm lòng đường để dựng rạp, không rải vàng mã, tiền Việt Nam, tiền nước ngoài và tiền âm phủ dọc đường đưa tang. Trong đám tang chỉ được sử dụng nhạc tang, bài cúng âm lượng nhỏ, không được mở trước 05 giờ sáng và không kéo dài sau 22 giờ đêm; không tiếp khách bằng thuốc lá, rượu trong đám tang. Hạn chế đến mức thấp nhất việc sử dụng vòng hoa, bức trướng; mỗi đám tang chỉ sử dụng tối đa 03 bức trướng (một của Đại tộc, một của thôn, tổ dân phố và một của cơ quan công tác nếu có); thực hiện vòng hoa dùng chung cho tất cả các đoàn phúng viếng (từ 02 đến 05 vòng); các đoàn đến viếng sử dụng vòng hoa luân chuyển và dải băng “Kính viếng” do Ban tổ chức lễ tang chuẩn bị. Thời gian quàn ướp thi hài theo quy định của Bộ y tế, đối với người chết do nguyên nhân thông thường, trong điều kiện thường không có bảo quản lạnh, thời gian quàn, ướp thi hài không quá 48 giờ kể từ khi chết và không quá 36 giờ trong điều kiện thời tiết nắng nóng. Khuyến khích hình thức hỏa táng và hung táng một lần vào khu vực nghĩa trang đã được quy hoạch.

Ba n Thường trực Ủy ban MTTQ thành phố đã làm việc trực tiếp với Ban Thường vụ Đảng ủy phường Bắc Hà về việc tập trung lãnh đạo , chỉ đạo xây dựng mô hình việc tang trong toàn phường , lựa chọn Tổ dân phố 5 làm điểm , ra mắt mô hình và ký cam kết thực hiện ở các tổ dân phố . (Trong ảnh: Đồng chí Nguyễn Đức Danh, UVBTV Thành ủy, Trưởng Ban Dân vận, Chủ tịch Ủy ban MTTQ thành phố phát biểu tại Lễ ra mắt mô hình văn minh trong việc tang tại Tổ dân phố 5, phường Bắc Hà)

Trong thời gian tới, để mô hình văn minh trong việc cưới, việc tang thực hiện có hiệu quả và bền vững cần có các giải pháp trọng tâm sau đây:

Thứ nhất, tiếp tục tuyên truyền, vận động cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và Nhân dân nghiêm túc thực hiện Chỉ thị 05 của Thủ tướng Chính phủ, Quyết định 31 của Ủy ban nhân tỉnh về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang. Nâng cao vai trò gương mẫu của cán bộ, đảng viên và sự tự giác của Nhân dân khi có việc cưới, việc tang (nhất là đội ngũ cán bộ đang công tác, đảng viên sinh hoạt theo Quy định 213).

Thứ hai, cần xác định rõ việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị các cấp và toàn thể Nhân dân, từ đó có sự quan tâm chỉ đạo và thực hiện đồng bộ trong tổ chức xây dựng các mô hình, nhằm khắc phục tình trạng thiếu quan tâm lãnh đạo, hình thức, có đăng ký xây dựng mô hình nhưng thực tế không triển khai.

Thứ ba, song song với phát huy vai trò tuyên truyền, vận động của MTTQ và các tổ chức thành viên thì cần quan tâm đến công tác kiểm tra, giám sát, chấn chỉnh và xử phạt của chính quyền cơ sở và các phòng, ban chuyên môn về những vi phạm trong thực hiện nếp sống văn hóa, văn minh việc cưới, việc tang; lồng ghép các nội dung thực hiện tiêu chí việc cưới, việc tang với việc thực hiện các nội dung phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”.

Thứ tư, đẩy mạnh việc tuyên truyền, vận động, khuyến khích cán bộ, công chức, viên chức, đảng viên và Nhân dân tổ chức lễ cưới tại Nhà văn hóa, hỏa táng khi có người chết; thực hiện việc gửi thư chúc mừng của chính quyền địa phương khi có công dân tổ chức đám cưới và thư chia buồn khi có việc tang; bên cạnh việc tổ chức ký cam kết trong các hộ dân về thực hiện các quy định văn minh trong việc cưới, việc tang, thành phố cần tổ chức gặp gỡ, ký cam kết với các đơn vị, cá nhân tham gia dịch vụ tang lễ và đội ngũ thầy cúng về thực hiện các quy định việc tang trên địa bàn.

Thứ năm, để mô hình có hiệu quả và bền vững thành phố cần có cơ chế, chính sách hỗ trợ về kinh phí, động viên, khen thưởng các đơn vị, cá nhân làm tốt, đồng thời phê bình, nhắc nhở các đơn vị, cá nhân vi phạm. Hằng năm, lấy kết quả thực hiện văn minh trong việc cưới, việc tang của các đơn vị, cá nhân là một trong những tiêu chí đánh giá phân loại tập thể, đảng viên, cán bộ công chức, viên chức, xếp loại khu dân cư văn hóa, gia đình văn hóa…

Xây dựng thành công mô hình văn minh trong việc cưới, việc tang là góp phần thực hiện thắng lợi phong trào thi đua “Dân vận khéo” của thành phố. Với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền thành phố, sự vào cuộc đồng bộ của hệ thống MTTQ và các thành viên, sự đồng lòng, ủng hộ của Nhân dân, Mô hình sẽ thành công và lan tỏa trong cộng đồng, góp phần xây dựng thành phố ngày càng phát triển, văn minh và hiện đại.

Nguyễn Đức Danh

Chủ tịch Uỷ ban MTTQ thành phố Hà Tĩnh